Байконыр - гарыш кешенi
-
табиги кажеттілікті
Қазіргі кездегi когамнын дамуы айналадағы коршаған ортаны пайдаланумен тікелей байланысты.
ягни адамзат тiршiлiгiне кажетiнiн барлыгын табигаттан алады. Табигат
камтамасыз ететiн тангажайып кубылыс. Алайда гылым мен техниканын жетiлуi, ондiрiстiн
каркындап дамуы, жерасты казба байлыктарын кеңінен пайдалану, транспорт түрлерiнiн көбеюi
коршаған ортаны турлi химиялык косылыстармен куртуда. Мундай химиялык косылыстардын көбiнiн
токсиндiк және концерогендік касиеттері биосфералык тепе-тендiктiн бұзылуына, климаттын
өзгеруiне, табигаттын нашарлауына, ауылшаруашылык өнiмдер енiмдiлiгiнiн төмендеуiне және
халыктын денсаулыгынын нашарлауына әсерiн тигiзедi.
Адамзат баласы казiргi кезде шамамен 70 мынга жуык химиялык косылыстарды пайдалануда, осы
көрсеткішке жылына 500-1000-ға жуык химиялык косылыстар косылып отырады. Әрине, бұл
косылыстар атмосфералык ауа, топырак, су, есiмдiк аркылы адам ағзасына кайта жиналып, аз болса да
зиян ететіні белгілі. Табиғи ортаны зиянды заттармен кокыска толтыратын орындардын бiрi - гарышка
зымырандар ушыратын әскери-өндiрiс кешендерiнiн жумысы.
Ғарыштык аппараттарды ушыратын гарыш айлагынын бiрi - <<Байконыр». Аймактын рельефi -
тузды топыракты, жылжымалы кумды темпешіктерден тұрады. Өсімдік түрлерi кеп, бiрак сирек
орналаскан, негiзiнен эфермелерден тұрады, шiлде айынын ортасына дейiн сакталып, сонан сон куйiп
кетедi. Бiр жылдын үш жүз күнінде жел согып, онын 17-38 кунiнде шанды жел мен лауыл туралы.
зерттеулер aya ылғалдылыгынын темендеуiн, жылдын әр мезгiлiнде
температураның күрт өзгеруiн гарыш ушу аппараттарынын жумысымен байланыстырады. Бул процесс
суы тартылып, табаны кеуiп, тузга айналган Арал аймагы ушiн каншалыкты кері әсері барын айтпаска
Көптеген Ғылыми
болмайды.
<<Байконыр>> гарыш айлагы орналаскан аймактын басты экологиялык мәселесi
Арал теңiзi
денгейiнiн темендеуi және жердiн тузданып кургакшылыкка айналу процесі. Сондықтан гарыш
айлагынын жумысы коршаған ортага косымша кері әсерін тигізуде. Бул металдарга аймактын
топырагы бай екенін ескеруiмiз кажет. Ғарыш айлагынын жұмысы коршаган ортага мынадай керi
әсерiн тигiзедi:
Ұшу процесiнен кейiн, атмосферанын табиги режимi бузылады;
-
атмосферанын озон кабатын бузады;
- территорияларды ушу аппараттарынын калдыктарымен, сыныктарымен закымдайды;
-
кышкылды жанбырдын жаууына себепші болады;
егiндi жинау және бау-бакшалардын гулдеуi кезiнде токсиндi химиялык косылыстарды белетiн
-
зымырандарды ушырмау;
зымыран белшектерi кулайтын аймактардагы халыктын денсаулығын медициналык тексерулерден
өткiзу т.б. жумыстар аткарылуы кажет.
Корыта айтканда, біз атмосфералык ауага «Байконыр» гарыш аймагынан ушырылатын
зымырандардын жанармай калдыктармен Арал тенiзiнен көтерiлетiн туздардын толык мәліметтерін
зерттеу қажет екендiгiн баса айткымыз келедi.
Синонимы надо найти в тексте?